Miejsce dla różnorodności w edukacji – analiza zróżnicowania szkół w Polsce

Moim zdaniem, różnorodność w edukacji jest nieocenionym skarbem, który zasługuje na ochronę i rozwijanie. Warto zauważyć, że ta różnorodność powinna być obecna nie tylko na poziomie indywidualnym, biorąc pod uwagę różnice kulturowe, etniczne itp., ale także na poziomie organizacyjnym. Istnienie szkół o odmiennych profilach, charakteryzujących się unikalnymi wartościami i strategiami pedagogicznymi, jest kluczowe. Społeczeństwo nasze charakteryzuje się bowiem wyraźnym zróżnicowaniem, które raczej będzie się pogłębiać niż maleć. Dobrym przykładem może być tu stale rosnąca społeczność ukraińska w Polsce, która najprawdopodobniej już na stałe zadomowiła się w naszym kraju.

Zdecydowanie można stwierdzić, że system edukacyjny w Polsce ma w sobie wiele barw – istnieją szkoły publiczne, społeczne czy prywatne oraz te prowadzone przez kościoły oraz organizacje wyznaniowe. Taka różnorodność jest bezdyskusyjnie korzystna dla rozwoju zarówno naszego społeczeństwa, jak i państwa jako całości, oferując różne ścieżki edukacyjne.

Jednakże, w kontekście tak wielorakiego systemu edukacji, nasuwa się pytanie o profil absolwenta (IBE) szkoły danego poziomu – czy uwzględnia on zróżnicowanie? Czy daje możliwość, aby każdy uczeń mógł podążać własną ścieżką ku wyznaczonym celom, nie narzucając jednej, konkretnie określonej drogi? Czyli inaczej mówiąc, czy wszystkie drogi muszą prowadzić do Rzymu?

Zróżnicowanie dotyczy nie tylko uczniów, ale także nauczycieli oraz dyrektorów szkół. Inne są też same placówki oświatowe jako organizacje. Nieraz dwie szkoły oddalone od siebie o zaledwie 500 metrów mogą różnić się od siebie diametralnie pod względem wyników, atmosfery, strategii pedagogicznej itp. Dzieje się tak, ponieważ istotne są również zróżnicowane społeczności lokalne, w których te szkoły funkcjonują.

Osobiście jestem szczęśliwy, że w Polsce rozpoczęliśmy autentyczną debatę na temat sensowności istnienia szkół. Zastanawiamy się nad tym, jak powinno wyglądać zadanie przygotowania studentek i studentów – przyszłych absolwentek i absolwentów – do funkcjonowania w świecie oraz radzenia sobie z aktualnymi i przyszłymi wyzwaniami, które się z tym wiążą (za: IBE).

Profil absolwenta i absolwentki to opis kompetencji każdego ucznia i uczennicy kończących edukację, niezbędnych do dalszego rozwoju osobistego i edukacyjnego dziecka. Nabywanie tych kompetencji powinno być celem procesu edukacyjnego, realizowanego we współpracy szkoły/przedszkola ze środowiskiem domowym, z poszanowaniem indywidualności każdego dziecka. To fundament dalszego uczenia się i funkcjonowania we współczesnym świecie [Instytut Badań Edukacyjnych].