Obecnie, wiele krajów na całym świecie boryka się z jednym z największych problemów edukacyjnych, znanym jako „deficyt nauczycieli”. Kierownicy placówek edukacyjnych doświadczają trudności w zapełnieniu stanowisk nauczycielskich nie tylko w naszym kraju, ale również na terenie większości państw Unii Europejskiej, Wielkiej Brytanii oraz Stanów Zjednoczonych. Starzejący się korpus pedagogiczny połączony z niewystarczającą liczbą młodych nauczycieli może wkrótce doprowadzić do ryzyka destabilizacji efektywności publicznego systemu kształcenia.
Nie jest to problem nowo powstały. Od lat dyskutowany jest przez ekspertów. Szczególnie głośne są głosy dyrektorów szkół i samych nauczycieli, którzy rokrocznie zmagają się z problemem rekrutacji nowych pracowników. Niestety, politycy różnych krajów często unikają tego wyzwania, skupiając się na innych aspektach edukacji. Złożoność i wielowymiarowość problemu „deficytu nauczycieli” wydaje się przekraczać możliwości klasy politycznej, skupionej na działaniach krótkoterminowych. Tymczasem brakuje rozwiązań systemowych ze strony instytucji edukacyjnych, takich jak uczelnie pedagogiczne.
Grupa naukowców z Uniwersytetów Durham, Birmingham i Warwick podjęła próbę przeprowadzenia metaanalizy na temat czynników wpływających na atrakcyjność zawodu nauczyciela oraz zdolność przyciągania nowych pracowników do sektora edukacji. Wyniki ich badań są następujące:
Niedobór nauczycieli jest obecny w 35 spośród 43 systemów edukacyjnych w Europie, mimo wysokich inwestycji w rekrutację i utrzymanie kadry. Powszechne strategie mające na celu przyciągnięcie i zatrzymanie nauczycieli (np. stypendia, nagrody, wynagrodzenia uzależnione od osiągnięć) nie przynoszą oczekiwanych efektów. Głównymi czynnikami odpowiadającymi za odpływ kadry są: niskie wynagrodzenia, niewystarczające zasoby oraz warunki pracy w szkołach i zachowanie uczniów.
Analizując dane z 18 krajów OECD, naukowcy zbadali trzy obszary: wynagrodzenia nauczycieli, warunki pracy oraz praktyki nauczania. Zostały one rozpatrzone w kontekście szerszej polityki edukacyjnej, czynników kulturowych i ekonomicznych. W ramach tego zakresu przeprowadzono analizy procesów zatrudniania nauczycieli, lokalizacji szkół, statusu prawnego nauczycieli oraz kwestii związanych z ich autorytetem i docenianiem przez społeczeństwo.
Podsumowując, wyniki metaanalizy wskazują na potrzebę skierowania większej uwagi na potencjalne grono nauczycieli spośród osób obecnie pracujących w innych zawodach. Konieczność przyciągnięcia nowych osób do zawodu nauczyciela powinna stać się priorytetem publicznej polityki edukacyjnej. Jednocześnie powinny być podejmowane działania mające na celu podniesienie prestiżu zawodu nauczyciela, zwiększenie wynagrodzeń i zapewnienie placówkom lepszych zasobów edukacyjnych.
