Początek grudnia to czas, kiedy świat poznaje wyniki najświeższych badań PISA, globalnej inicjatywy mającej na celu ocenę umiejętności uczniów. Za koordynację tego procesu odpowiedzialna jest Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD). Analiza danych z ostatnich edycji tego badania pokazuje, że polscy uczniowie nieustannie podnoszą swoje umiejętności. Ale czym dokładnie jest badanie PISA? Jak polska edukacja porównuje się na tle innych krajów?

Badanie PISA, czyli Programme for International Student Assessment, jest międzynarodowym projektem nadzorowanym przez OECD. Jego głównym celem jest ocena wiedzy 15-latków na całym świecie. Idea stojąca za tym projektem polega na badaniu kompetencji uczniów, którzy stają u progu dorosłości. Badanie PISA to rozległy projekt edukacyjny, który jest planowany i analizowany co trzy lata. Od 2025 roku frekwencja badania zmieni się na co cztery lata. Pierwszy raz przeprowadzono je w 2000 roku, a najnowsza edycja miała miejsce w 2022 roku. Każda edycja badania skupia się na jednej z trzech dziedzin: czytaniu ze zrozumieniem, umiejętnościach matematycznych lub naukach przyrodniczych. Wybrani do udziału w badaniu uczniowie otrzymują specjalny zeszyt testowy z zadaniami. Ponadto, kwestionariusz wypełniają także dyrektor szkoły i rodzice ucznia.

W pierwszej edycji badania PISA uczestniczyło blisko 265 tysięcy uczniów z 32 krajów. Od tamtego czasu, badanie obejmowało ponad 3 miliony uczniów z 90 krajów na całym świecie.

Od momentu powstania programu w 1997 roku, badanie koncentruje się na trzech kluczowych obszarach wiedzy: czytaniu ze zrozumieniem, umiejętnościach matematycznych oraz zdolnościach do rozumowania w naukach przyrodniczych. W każdej z tych dziedzin oceniane są nie tylko teoretyczne wiadomości, ale przede wszystkim praktyczne umiejętności ich wykorzystywania w codziennym życiu. Termin „literacy” stosowany przez OECD, tłumaczony dosłownie jako „alfabetyzm”, odnosi się tu głównie do pojęcia „kompetencji”.