Paradygmat oceniania powinien ulec rewolucji. Ocena, zamiast być narzędziem pomiaru osiągnięć ucznia, powinna służyć jako wsparcie w jego procesie nauki. Poniżej przedstawię osiem kluczowych zasad, które powinny kierować procesem oceniania, wynikającymi z filozofii oceniania formatywnego.

1. Jasno wyrażone cele nauki i kryteria sukcesu

Głównym punktem wyjścia jest zrozumienie celów edukacyjnych oraz kryteriów sukcesu zarówno przez nauczyciela, jak i uczniów. Kluczowe jest tu umiejętność rozróżnienia momentu, gdy cele zostały osiągnięte, a kryteria spełnione. Definiowanie kryteriów sukcesu razem z uczniami zwiększa ich zaangażowanie i skuteczność realizacji zadanych celów.

2. Podział materiału na etapy i stopniowa kontrola postępów

Podział materiału na mniejsze części ułatwia ewaluację postępów ucznia. Istotne jest tutaj unikanie 'ogromnych’ testów, które mogą pomijać istotne zagadnienia i utrudniają wprowadzenie poprawek do pracy ucznia. Podkreślenia wymaga fakt, że skupienie na wybranych kryteriach może przynieść lepsze rezultaty, choć wiąże się to z koniecznością przeprowadzenia większej ilości krótszych testów.

3. Planowanie procesu sprawdzania i oceniania

Ważnym elementem procesu oceniania jest sprawdzenie prac uczniów jak najszybciej po ich wykonaniu. Zbyt długie oczekiwanie na wyniki sprawia, że uczniowie mogą zapomnieć o kontekście danego zadania. Ważne jest również jasne określenie, jakie metody oceny będą stosowane – formatywne (feedback) czy sumacyjne (ocena punktowa).

4. Wskazywanie drogi rozwoju

Kolejna kluczowa zasada to dostarczanie uczniowi wskazówek dotyczących jego dalszego rozwoju, a nie tylko poprawy wykonanej pracy. Takie podejście jest szczególnie ważne dla tzw. 'dobrych’ uczniów, umożliwiając im indywidualny rozwój.

5. Końcowa ocena roczna

Oceny formatywne mogą służyć jako podstawa do wystawienia końcowej oceny rocznej. Uczeń gromadzi dowody swojej pracy i na ich podstawie proponuje dla siebie ocenę końcową. Jest to kompromis pomiędzy bieżącą oceną formatywną a końcową oceną sumacyjną.

6. Współpraca z uczniami w procesie oceniania

Proces oceniania powinien być przezroczysty dla uczniów. Powinni oni wiedzieć, jakie są zasady oceniania, ale przede wszystkim – jaki jest cel takiego oceniania. Ocenianie powinno służyć wsparciu procesu nauki, a nie wyłapywaniu błędów.

7. Możliwość poprawy

Poprawa powinna być integralną częścią procesu nauki. Każdy uczeń powinien mieć możliwość poprawienia swojej pracy i na tej podstawie doskonalić swoje umiejętności i wiedzę.

8. Alternatywy dla tradycyjnych testów

W procesie oceny można korzystać z alternatywnych form prezentacji wiedzy i umiejętności uczniów, takich jak filmy, plakaty, grafiki czy projekty. Dzięki temu uczniowie mają możliwość demonstrowania swoich kompetencji w praktyce.