W kontekście edukacyjnym, sztuczna inteligencja (AI) nabiera znaczenia, a rola ChatGPT – programu komputerowego wykorzystującego techniki uczenia maszynowego – staje się niezaprzeczalnie ważna. Szkoły muszą być gotowe na jej wprowadzenie. Istotne jest jednak, aby nauczyciele i uczniowie byli dobrze przygotowani do korzystania z AI, szczególnie z „inteligencji” ChatGPT. Bez porozumienia dotyczącego modelu obliczeniowego, który kieruje działaniem AI/ML, wszelka dyskusja lub współpraca z ChatGPT lub podobnymi narzędziami może okazać się niewystarczająca, niezadowalająca i skazana na niepowodzenie.
ChatGPT ma możliwość „zrozumienia”, jak myślimy, ponieważ operuje on wszystkimi tekstami stworzonymi i utrwalonymi przez człowieka. Dlatego tak ważne jest dla użytkowników ChatGPT zrozumienie procesów jego rozumowania, jeśli mamy nadzieję, że będzie on naszym partnerem w dyskusjach czy rozwiązywaniu problemów. Podobnie jak w przypadku każdej dyskusji, warto wiedzieć, kto jest naszym rozmówcą, jakie argumenty może użyć i skąd je czerpie. Istnieje również możliwość, że ChatGPT może nas zmylić, nawet korzystając z naszych własnych tekstów.
Umberto Eco kiedyś powiedział: „Grozi nam, że cały dzisiejszy przemysł informatyczny, mnożąc informacje, nie będzie dostarczał już żadnej”. Te słowa mają dziś szczególne znaczenie – ChatGPT określany jest mianem „stochastycznej papugi”, ponieważ generuje informacje za pomocą sztucznych sieci neuronowych, które wykorzystują wnioskowanie statystyczne.
Przyjrzyjmy się temu na przykładzie programowania – procesu tworzenia programów komputerowych do spełnienia określonych wymagań. Uczeń ma możliwość napisania i uruchomienia własnego programu w Pythonie lub poprosić o to ChatGPT. Programy te mogą być identyczne tylko pod względem treści, ale różnią się pod wieloma innymi aspektami. Pierwszy program uczeń prawdopodobnie rozwijałby w lokalnym lub zdalnym środowisku języka Python. Drugi program jest wynikiem zapytania do ChatGPT, które jest obsługiwane przez system uczenia maszynowego.
Wyobraźmy sobie sytuację, w której nauczyciel informatyki zleca uczniowi napisanie programu do spełnienia określonych wymagań, a uczeń przynosi gotowy program. Czy to nie jest już praktykowane od dawna? Wyszukiwarka internetowa może dostarczyć uczniowi dziesiątki, setki, a nawet tysiące kodów odpowiedzi na dany temat. Jak nauczyciele radzili sobie z takimi sytuacjami w przeszłości? W moim przypadku, często proszę ucznia o uruchomienie programu na danych dostarczonych przez mnie i wyjaśnienie, jak działa zaimplementowany algorytm – to podejście jest znane jako dekonstrukcja rozwiązania.
ChatGPT może również służyć do wprowadzenia nowego podejścia metodycznego, tzw. konstrukcji rozwiązania, która skupia się na zdolności tworzenia odpowiednich pytań do modelu generującego kod. Umiejętność formułowania właściwych pytań czy poleceń jest znacznie bardziej zaawansowana niż tylko próba udzielania odpowiedzi. Na pewno każdy użytkownik ChatGPT doświadczył sytuacji, gdzie otrzymał niesatysfakcjonującą odpowiedź, prawdopodobnie z powodu niedokładnego, ogólnego lub niepoprawnego terminologicznie pytania. Zamiast sprawdzać, czy uczeń/student rozumie gotowy kod otrzymany z ChatGPT, kierujemy go na drogę stawiania odpowiednich pytań systemowi, aby ten generował prawidłowy kod dla konkretnego problemu.
Ważne jest, że to podejście może być dostosowane do różnych dziedzin edukacyjnych i przedmiotów. Wykonanie tego zadania stanowi wyzwanie dla nauczycieli, którzy teraz muszą tworzyć kolekcje zapytań dla różnych problemów, które pomogą kształtować proces uczenia się uczniów. To również wyzwanie dla wydawców podręczników, którzy muszą przestać dostarczać gotowe rozwiązania na papierze.
Zgodnie z powszechnym przekonaniem, zdolność do uczenia się jest podstawową cechą inteligencji. W tym sensie ChatGPT jest inteligentny, ponieważ uczy się – chociaż w sposób maszynowy. Proces uczenia maszynowego można łatwo wyjaśnić najmłodszym uczniom na przykładzie robota A.I., który uczy się rozpoznawać ryby w celu czyszczenia oceanu z zanieczyszczeń.
