Jak poprawić zdolność do pracy i stan zdrowia nauczycieli szkół podstawowych i średnich?

Praca nauczyciela wiąże się z ogromnym obciążeniem emocjonalnym, które często prowadzi do chronicznego stresu. Wiele badań dowodzi, że to właśnie ten zawód niesie ze sobą liczne wyzwania, takie jak agresja uczniów, konieczność dostosowania planu lekcji do indywidualnych potrzeb każdego dziecka, utrzymanie porządku w klasie, wprowadzanie zmian w odpowiedzi na ciągłe reformy edukacyjne czy też presja ze strony rodziców. Te czynniki mogą mieć negatywny wpływ na jakość pracy pedagogicznej – częstym skutkiem jest obniżenie poczucia skuteczności, większe zmęczenie i gorsza efektywność nauczania.

Biorąc pod uwagę te trudności, naukowcy z Centralnego Instytutu Ochrony Pracy – Państwowego Instytutu Badawczego (CIOP-PIB) postanowili przeprowadzić badanie oceniające stan zdrowia psychicznego i fizycznego nauczycieli. Wybrali tę grupę zawodową ze względu na jej specyfikę – nauczyciele często pracują w domu, co zwiększa ryzyko konfliktów między pracą a życiem prywatnym, a regeneracja po pracy jest utrudniona przez organizację czasu pracy zależną od systemu szkolnego. Dodatkowo, często przerwy w ich pracy są przerywane lub obarczane dodatkowymi zadaniami, co może utrudniać odpoczynek i regenerację.

Badanie przeprowadzone przez CIOP-PIB w okresie kwiecień-czerwiec 2023 roku objęło 503 nauczycieli (w tym 253 nauczycieli szkół podstawowych i 250 nauczycieli szkół średnich) w wieku od 30 do 60 lat, o stażu pracy w zawodzie od 2 do 37 lat. W badaniu dominowały kobiety – stanowiły 60% badanej grupy. Do badań użyto metody ilościowej CAWI (wywiad wspomagany komputerowo). Badani nauczyciele pochodzili z placówek edukacyjnych z pięciu różnych województw: świętokrzyskiego, wielkopolskiego, mazowieckiego, podkarpackiego i małopolskiego. Łącznie przebadano personel z 28 szkół (w tym 12 podstawowych i 16 średnich) z obszarów wiejskich i miast o różnej liczbie mieszkańców.