Stres w pracy nauczycieli i jego wpływ na zdrowie psychofizyczne oraz efektywność zawodową

Nauczycieli często uderza stres związany z pracą, co wynika nie tylko z typowych obciążeń zawodowych, ale także z unikalnych wyzwań, które stanowią część ich codziennej praktyki. Takie specyficzne kwestie mogą obejmować agresywne zachowania ze strony uczniów, konieczność dostosowania programu nauczania do indywidualnych potrzeb każdego ucznia, utrzymanie porządku w klasie, wprowadzanie zmian w programach edukacyjnych czy radzenie sobie z trudnymi rodzicami. Badania wskazują, że ciągłe zmagania z tak wymagającymi aspektami pracy często prowadzą do niższego poczucia skuteczności u nauczycieli, wyższego poziomu wypalenia zawodowego i obniżenia efektywności nauczania.

W odpowiedzi na te problemy, naukowcy z Centralnego Instytutu Ochrony Pracy – Państwowego Instytutu Badawczego (CIOP-PIB) podjęli badania mające na celu ocenę zdrowia mentalnego i fizycznego nauczycieli szkół podstawowych i średnich oraz identyfikację psychospołecznych czynników warunkujących te aspekty w miejscu pracy i poza nim. Wybrali nauczycieli jako grupę badawczą z kilku powodów. Po pierwsze, jest to grupa zawodowa szczególnie narażona na stres zawodowy. Po drugie, nauczyciele często wykonują część swojej pracy w domu, co może prowadzić do konfliktów między życiem zawodowym a osobistym. Po trzecie, proces regeneracji po pracy może być dla nich problematyczny ze względu na specyfikę ich zawodu.

Badania przeprowadzone przez CIOP-PIB w okresie kwiecień-czerwiec 2023 r. objęły 503 nauczycieli szkół podstawowych (n=253) i średnich (n=250) w wieku od 30 do 60 lat, z doświadczeniem zawodowym od 2 do 37 lat. Wśród uczestników badania większość stanowiły kobiety (n=301, 60%). Badani pochodzili z różnych regionów Polski, zarówno z terenów wiejskich, jak i miejskich o różnej wielkości ludności. Wszystko to zostało uwzględnione przy selekcji placówek do badań.